W kwietniu 2023 roku EFSA opublikowała swoje nowe zalecenia dotyczące tolerowanego dziennego spożycia (ang. TDI) dla BPA. Wartość ta jest 20 tysięcy razy niższa dotychczasowa. Co to dla nas oznacza?
Czym jest BPA?
Bisfenol A, występujący często pod skrótem BPA, to dokładniej 2,2-bis(4-hydroksyfenylo)propan. Jest on stosowany w produkcji niektórych materiałów i wyrobów do kontaktu z żywnością. Najczęściej możemy mieć z nim kontakt, gdy pijemy wodę z butelek poliwęglanowych (w tych butelkach zazwyczaj znajduje się woda w dystrybutorach) lub jemy żywność z puszek, których wewnętrzna strona została pokryta zawierającymi BPA powłokami.
Bisfenol A zaliczany jest do grupy ksenoestrogenów. Swoją budową przypomina hormon estrogen, więc kiedy dostaje się do naszego organizmu, zaburza jego prawidłową pracę. BPA odgrywa dużą rolę w coraz częściej występujących zaburzeniach endokrynnych, takich jak zaburzenia płodności u kobiet i mężczyzn, przedwczesne dojrzewanie, nowotwory hormonozależne, na przykład rak piersi czy rak prostaty.
Prowadzone badania pokazują, że bisfenol A może powodować u kobiet: występowanie otyłości, zespołu metabolicznego, nowotworów jajnika i macicy, rozwój cukrzycy, przedwczesne dojrzewanie, zespół policystycznych jajników, zaburzenia w rozwoju narządów rodnych i płodności, trudności z zajściem oraz utrzymaniem ciąży. Wśród mężczyzn BPA może
przyczyniać się do pogorszenia jakości nasienia oraz wpływać na popęd płciowy i jakość życia seksualnego. Najpoważniejszym skutkiem długotrwałego narażenia może być rak prostaty.
obecne prawo
Obecnie w UE bisfenol A jest zakazany w produktach dla dzieci, takich jak butelki, ale zakaz ten wprowadzono dopiero w 2011 roku. Niedawno dodatkowo zakazano też przechowywania żywności dla dzieci w opakowaniach, z których możliwa jest migracja BPA. Chodziło tu głównie o powlekane puszki do przechowywania mleka w proszku.
BPA i podobne substancje mogą wnikać do naszego ciała przez skórę, gdy na przykład sięgamy po kosmetyk przechowywany w zawierającym bisfenol A opakowaniu. Do niedawna było to możliwe również w wyniku kontaktu z paragonami, co oznacza, że w najgorszej sytuacji znajdowały się osoby pracujące na kasach w sklepach. Od 2020 roku wprowadzono zakaz używania papierów termoczułych zawierających BPA w ilościach większych niż 0,02% masowo.
Czy to się zmieni?
Od grudnia 2021 roku na stronie Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności można było przeczytać, że trwają prace nad ponowną oceną zagrożeń dla zdrowia publicznego związanego z obecnością BPA w żywności.
W ocenie ryzyka BPA z 2015 roku ustalone zostało TDI na poziomie 4 μg/kg masy ciała dziennie. W opinii EFSA opublikowanej 15 grudnia 2021 roku sugerowano obniżenie TDI do 0,04 ng/kg masy ciała dziennie. Wartość ta byłaby więc 100000 razy niższa niż dotychczasowa. Ostatecznie w kwietniu 2023 roku na podstawie wszystkich ocenionych dowodów naukowych eksperci EFSA ustalili TDI na poziomie 0,2 ng/kg masy ciała dziennie. Obecnie uznane przez nich TDI jest
20000 razy niższe niż wcześniejsze.
Jednocześnie eksperci EFSA ostrzegają, że konsumenci o średnim i wysokim narażeniu na BPA we wszystkich grupach wiekowych przekraczają nowe TDI, co może prowadzić do problemów zdrowotnych.
Co to dla nas oznacza?
Proponowane przez EFSA wartości póki co nie zmieniają nic w obowiązującym prawie, a jedynie są głosem wskazującym na to, że należy przyjrzeć się tej substancji jeszcze dokładniej.
Mam nadzieję, że kiedyś bisfenol A zostanie zakazany we wszystkich produktach mających kontakt z żywnością, ale patrząc na to ile czasu zajęło wprowadzenie poprzednich zakazów myślę, że i na ten będziemy musieli jeszcze poczekać przynajmniej kilka lat.
Nie oznacza to jednak, że mamy czekać z założonymi rękami. Już teraz możemy sami ograniczać kontakt z przedmiotami, które ten ksenoestrogen zawierają.
BPA to nie jedyna niebezpieczna substancja, którą dostarczamy do swojego organizmu razem z dietą. Sprawdź mój najnowszy e-book "Zdrow dom - Kuchnia" i zadbaj o swoje zdrowie.
O Bisfenolu A przeczytasz też tu:
ŹRÓDŁA:
Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) o bisfenolu A.
https://www.efsa.europa.eu/en/topics/topic/bisphenol
https://www.efsa.europa.eu/en/efsajournal/pub/6857
Bisphenol A: EFSA draft opinion proposes lowering the tolerable daily intake, European FoodSafety Authority 2021.
https://www.efsa.europa.eu/en/news/bisphenol-efsa-draft-opinion-proposeslowering-tolerable-daily-intake
G. D. Bittner, Ch. Z. Yang, M. A. Stoner, Estrogenic chemicals often leach from BPAfree plastic products that are replacements for BPA-containing polycarbonate products, „Environmental Health” 2014, vol. 13(41).
https://ehjournal.biomedcentral.com/track/pdf/10.1186/1476-069X-13-41.pdf
Exposure to BPA Substitute, BPS, Multiplies Breast Cancer Cells, „Endocrine Society”, ScienceDaily 2017.
https://www.sciencedaily.com/releases/2017/04/170403140605.htm
A. Konieczna, A. Rutkowska, D. Rachon, Health risk of exposure to bisphenol A (BPA), „Roczniki Państwowego Zakładu Higieny” 2015, vol. 66(1).
http://agro.icm.edu.pl/agro/element/bwmeta1.element.agro-081819c5-4b5d-4cf5-ba97-09bafda17554
J. Mao, A. Jain, N. D. Denslow, M. Nouri, S. Chen, T. Wang, N. Zhu, J. Koh, S. J. Sarma, B. W. Sumner, Z. Lei, L. W. Sumner, N. J. Bivens, R. M. Roberts, G. Tuteja, Ch. S. Rosenfeld, Bisphenol A and bisphenol S disruptions of the mouse placenta and potential effects on the placenta-brain axis, „Journal PNAS” 2020, vol. 117(9).
https://www.pnas.org/doi/10.1073/pnas.1919563117
J. R. Rochester, A. L. Bolden, Bisphenol S and F: A Systematic Review and Comparison of the Hormonal Activity of Bisphenol A Substitutes, „Environmental Health Perspectives” 2015, vol. 123(7).
https://ehp.niehs.nih.gov/doi/full/10.1289/ehp.1408989
